Улады хочуць узаконіць прыгоннае права

Некаторыя асаблівасці «паправак» у Працоўны кодэкс.

Увосень у Беларусі можа быць прыняты новы Працоўны кодэкс, у які ўвойдуць і дэкрэты Лукашэнкі №5 і №29.

Старшыня Беларускага Незалежнага прафзвязу (БНП) Мікалай Зімін мяркуе, што гэта будзе «найгоршы Працоўны кодэкс у цывілізаваным свеце».

У чым сутнасць падрыхтаваных змен у Працоўным кодэксе? На пытанні Charter97.org адказвае намеснік старшыні БНП Юрый Швец:

- Працоўны кодэкс Беларусі не мае патрэбы ні ў якіх «папраўках». Наадварот, улады маюць патрэбу ў тым, каб яго выконваць.

У рэальнасці мы ж бачым зваротную сітуацыю: замест таго, каб выконваць працоўнае заканадаўства, дзяржава ў асобе яе правадыра, прыдумляе нейкія новыя, падзаконныя, дакументы. А цяпер, каб надаць ім бачнасць закона, ідзе і далей, абавязваючы «дэпутатаў» прыняць новы Працоўны кодэкс.

Усе гэтыя дэкрэты, папраўкі, указы нічога добрага беларусам не прынеслі - толькі абмежаванні і ўзмацненне жорсткасці. Цяпер усю гэтую «папяровую масу» ўключаюць у Працоўны кодэкс. Што гэта будзе за «кодэкс»? Я мяркую, што гэта - ненармальна. Збор законаў на нашых вачах ператвараецца ў абсурд.

- Раскажыце больш падрабязна аб дэкрэтах Лукашэнкі, якія хочуць уключыць у Працоўны кодэкс. У чым іх галоўная небяспека?

- Дэкрэт №29 - гэта аб працоўных кантрактах. Дэкрэт №5 - аб працоўнай дысцыпліне. У яе, так бы мовіць, разуменні адным чалавекам.

У Працоўным кодэксе нормы дысцыпліны і так гранічна ясна прапісаны. І патрэбы ў іх «карэктаванні» дэкрэтамі Лукашэнкі няма ніякай.

Тым больш, што гэтае «карэктаванне» будзе адбывацца ў самы горшы для рабочых бок. Калі ў Кодэкс дадаць дэкрэт №29, то ён фактычна скасуе ўсе тыпы працоўных дамоў, акрамя кароткатэрміновых кантрактаў, якія ўжо сталі галоўным “бізуном” для працоўных. Бестэрміновыя працоўныя дамовы на практыцы будуць ануляваныя.

Тое ж самае можна сказаць і пра дэкрэт №5 пра дысцыпліну. У Працоўным кодэксе дысцыплінарная частка падрабязна распісаная і не мае патрэбы ў дапаўненнях. Карыстайцеся, як належыць, тым, што ёсць!

Пра дэкрэт №5 хачу дадаць яшчэ адзін важны момант. Ён дазваляе пазбавіць чалавека на год усіх прэміяльных і ўсіх даплат. Гэта ж абсурд! За драбнюткае адступленне ад правілаў працаўніка пакідаюць без авансу на такі працяглы тэрмін. Чалавек дзесьці крыху памыліўся - і яго пазбаўляюць на цэлы год выплат. Фактычна, пасля ўключэння гэтага дэкрэта ў новы Працоўны кодэкс для беларусаў узаконяць бясплатную працу цягам цэлага года.

Што гэта за абсурд? Ні ў адной краіне няма такога, каб працоўным каралі авансам на год наперад. А раптам гэты чалавек праз месяц подзвіг зробіць? А на ім ужо «вісіць» гадавое пакаранне.

Ва ўсіх выступах Лукашэнка кажа, што ў нас нібыта «сацыяльная дзяржава» і «самы добры народ». А напраўду для гэтага «добрага» народа ўводзяцца ўсё больш «жорсткія» нормы працы. Нармальнаму чалавеку гэта цяжка растлумачыць.

- Ці можна казаць, што «дэпутаты» збіраюцца ўзаконіць ў Беларусі прымусовую праца?

- Я б нават сказаў, што гэтымі «папраўкамі» будзе ўзаконенае прыгоннае права. Кароткатэрміновыя кантракты – гэта галоўны складнік бяспраўнай сістэмы ў Беларусі. Тыя, хто працуюць паводле кантракта, не маюць ніякіх працоўных і грамадзянскіх правоў.

Працоўныя на сённяшні дзень цалкам залежныя ад новага памешчыка. Гэта прыгоннае права ў яго класічным выглядзе. Працоўны не можа нават словы сказаць начальству - яго пастаянна шантажуюць гэтым кантрактам.

Вернемся да «славутага» дэкрэта №5: на практыцы паводле яго работніка пазбаўляюць на ўвесь год любых выплат не проста за дробную правіну - але і з надуманых прычын, за тое, што проста «не спадабаўся» начальству. Чалавек цэлы год будзе выконваць тую ж працу без значнай дзелі аплат. Гэта значыць, частку свайго часу на працягу года ён будзе працуе бясплатна – праз капрыз «памешчыка».

Праца павінна ўзбагачаць – фізічна і духоўна. Калісьці Дарвін казаў, што праца зрабіла з малпы чалавека. Цяпер, пры такім падыходзе, як у беларускіх уладаў, гэта працуе ў адваротны бок: праца ператварае нас з людзей у малпаў.

- НБП - найбуйнейшы з недзяржаўных прафзвязаў у Беларусі. У вас ёсць ячэйкі на такіх важных прадпрыемствах «Беларуськалій», «Нафтан», «Гродна Азот», «Белшына»? Якія настроі ў рабочых на гігантах прамысловасці? Ці гатовыя яны змагацца за свае правы?

- Я даўно працую ў прафзвязе на Мазырскім НПЗ і кожны дзень бачу незадаволенасць людзей. Але хацелася б убачыць больш: не проста абурэнне, але і гатоўнасць да арганізаваных дзеянняў.

- «Калектыўныя дзеянні давялі сваю эфектыўнасць год таму, калі ўлады спрабавалі прыняць закон аб «дармаедах», - так выказаўся ваш калега Мікалай Зімін. Што вы думаеце з гэтай нагоды?

- Я сам браў удзел у пратэстах 2017 года праз дэкрэт аб «дармаедах». На жаль, на вуліцы выйшлі далёка не ўсе, хто мог паўплываць на сітуацыю ў краіне. Крытычнай масы выстарчыла толькі для замарозкі дэкрэту, але не для больш сур'ёзных перамен.

Людзі павінны зразумець, што ўсё, што адбываецца, тычыцца іх наўпрост. І калі на вуліцы выйдзе не 3% жыхароў гарадоў, а значна больш - тады перамены стануць магчымымі.

У працоўнай сферы з беларусамі штодня адбываюцца абуральныя рэчы. Напраўду, тое, што дзеецца на працоўных месцах - гэта проста жах. Тут і хамства, і бяспраўе, і звальненні, і нявыплаты заробкаў. Пакуль да актыўных дзеянняў праз гэта гатовыя толькі адзінкі. Дзякуй Богу, што яны ёсць.

Бо калісьці цягам 80 гадоў ніхто не верыў, што раскідаецца Савецкі Саюз. А гэта адбылося ў лічаныя дні. А да гэтага сотні гадоў ніхто не верыў, што абрынецца Расейская імперыя. Таму - усё магчыма.

Спадзяюся, што ў нашага народа дастаткова волі для таго, каб трансфармацыя адбылася мірна, без «панажоўшчыны». Каб перамены ў краіне адбыліся цывілізаваным метадам. Бо цяпер няма «жалезнай заслоны». Свет адкрыты. Мы можам шмат чаму навучыцца ў суседзяў у Еўропе. У матэрыяльным сэнсе, зрэшты, ужо навучыліся - засталося толькі ўзбагаціцца ўнутрана, выпрацаваць у сябе еўрапейскае мысленне.