Нямеччына дамовілася з еўрапейскімі партнёрамі захаваць угоду з Іранам

Бундэстаг заслухаў даклад кіраўніка МЗС Хайка Мааса.

Берлін дамовіўся з еўрапейскімі партнёрамі аб захаванні Супольнага ўсёабдымнага плана дзеянняў (СВПД) што да іранскай ядзернай праграмы. Пра гэта заявіў міністр замежных спраў ФРГ Хайка Маас падчас выступу ў бундэстагу, паведамляе прэс-служба міністэрства.

«Пакуль у нас ёсць шанец захаваць гэты важны элемент міжнароднага парадку ў галіне раззбраення, мы не павінны пакідаць каменя на камяні. Без гэтага пагаднення будзе больш нявызначанасці аб тым, што адбудзецца ў Іране і на Блізкім Усходзе, і мы хочам прадухіліць гэта пры дапамозе ядзернай угоды з Іранам», - растлумачыў дыпламат.

Раней пра тое, што еўрапейскія ўдзельнікі «шасцёркі» міжнародных пасярэднікаў дамовіліся аб працы над захаваннем ядзернай угоды заявіла кіраўніца дыпламатыі ЕЗ Федэрыка Магерыні. З яе слоў, бакі абмеркавалі практычныя эканамічныя захады для падтрымкі гэтага пагаднення. Асноўная мэта цяпер - выратаваць угоду і ўсе яе аспекты. Гаворка ідзе пра пошук развязання для захавання экспарту іранскай нафты і супрацоўніцтва ў банкаўскім сектары.

Прэзідэнт ЗША Дональд Трамп 8 траўня абвясціў аб выхадзе краіны з СВПД і ўвядзенні ў будучыні санкцый супраць Тэгерана. Таксама Трамп паабяцаў увесці абмежаванні супраць кампаній з ЕЗ, якія пасля выхаду Вашынгтона з угоды прадаўжаюць супрацоўнічаць са структурамі Ірана. Мінфінансаў ЗША 15 траўня ўвяло санкцыі супраць кіраўніка Цэнтральнага банка Ірана Валіолы Сеіфа і ісламскага банка «Аль-Білад».

Ядзерная ўгода з Іранам

Пагадненні што да іранскай ядзернай праграмы паміж Іранам і шасцю міжнароднымі пасярэднікамі (Расея, ЗША, Вялікая Брытанія, Францыя, Кітай, Нямеччына) былі падпісаныя 14 ліпеня 2015 года. Падпісанню дакумента папярэднічалі доўгія перамовы, якія прадаўжаліся больш за дзесяць гадоў. Падставай для іх паслужыла выяўленне ў Іране не ўлічаных Міжнародным агенцтвам атамнай энэргіі (МАГАТЭ) цэнтрыфуг для ўзбагачэння ўрану.

Падчас перамоў Іран намагаў на сваім праве развіваць мірную ядзерную энэргетыку і заяўляў пра адсутнасць намераў у стварэнні атамнай зброі. Шасцёрка пасярэднікаў падкрэслівала неабходнасць кантролю за іранскай праграмай з боку МАГАТЭ і выступала за абмен нізкаўзбагачанага іранскага ўрану на ўзбагачанае ядзернае паліва.

У ліпені 2015 года ўдалося дасягнуць кампрамісу. Паводле ўмоваў пагаднення Іран пайшоў на цэлы шэраг саступак у пытанні сваёй ядзернай праграмы. Тэгеран пагадзіўся пакінуць толькі адзін аб'ект, прыдатны для ўзбагачэння ўрану, і скараціць колькасць цэнтрыфуг на дзве траціны. Акрамя таго, Іран абавязаўся падтрымліваць ўзбагачэнне ўрану на нізкім узроўні цягам 15 гадоў. Яшчэ адным пунктам дамоўленасці стаў дазвол спецыялістам МАГАТЭ цягам 25 гадоў сачыць за вытворчасцю ўранавага канцэнтрату і яго запасамі. Таксама ў дакуменце агаворвалася эмбарга на пастаўкі ўзбраенняў Ірану тэрмінам на пяць гадоў. У абмен на саступкі Еўразвяз, ЗША і ААН пагадзіліся скасаваць уведзеныя праз ядзерную праграму санкцыі.

У студзені 2016 года, пасля таго як МАГАТЭ апублікаваў даклад, які пацвердзіў выкананне Іранам абавязацельстваў у рамках ядзернай угоды, ЗША і ЕЗ часткова скасавалі рэжым санкцый у дачыненні да Тэгерана. Былі знятыя абмежаванні для замежных кампаній у сферы здабычы нафты, а таксама размарожаныя замежныя актывы на агульную суму $50 млрд.

У лютым 2017 года, неўзабаве пасля правядзення Іранам выпрабавання балістычнай ракеты, ЗША ўвялі новыя санкцыі, пад якія трапілі 13 фізічных асоб і 12 арганізацый. Менавіта адсутнасць у дамове пункта аб забароне выпрабаванняў балістычных ракет стала адной з прэтэнзій амерыканскага прэзідэнта Дональда Трампа да ўгоды.

У кастрычніку 2017 года Трамп заявіў пра гатоўнасць ЗША ў кожны момант выйсці з пагаднення, абвінаваціўшы Тэгеран у падтрымцы тэрарыстаў. Таксама ён звярнуў увагу, што Іран не выканаў умовы «ядзернай угоды» аб цэнтрыфугах і не дазволіў правесці інспекцыі сваіх ядзерных аб'ектаў. На гэтым фоне амерыканскі прэзідэнт заявіў, што не можа пацвердзіць кангрэсу выкананне Тэгеранам абавязацельстваў паводле дамовы.