Канстанцін Баравы: Расею можа ўзарваць знутры, Пуцін баіцца гэтага

Сацыяльны выбух можа пачацца праз усялякую малаважную падзею.

Якім чынам адбіліся на жыцці простых расейцаў уведзеныя Захадам санкцыі? Ці здольны Пуцін весці актыўныя вайсковыя дзеянні ці ж можа толькі бразгаць зброяй? На гэтыя і многія іншыя пытанні «ФАКТАМ» адказаў вядомы расейскі апазіцыйны палітык Канстанцін Баравы.

- У адным са сваіх выступаў вы сказалі, што сітуацыя ў Расеі напальваецца і можа прывесці да сацыяльнага выбуху. Наколькі гэта рэальна найбліжэйшым часам, і ў што можа выліцца?

- Гэта выпадковы працэс, які залежыць ад дзеянняў улады — - кажа Канстанцін Баравы. - Я думаю, што ёсць некалькі дзясяткаў чыннікаў, якія могуць паўплываць на ўзнікненне сацыяльнага выбуху ў Расеі. І здарыцца гэта можа ў кожны момант. Паказальны прыклад - падзеі 1989 года ў Румыніі. Там жа таксама ўсё пачыналася з рэгіянальных пратэстаў. У процівагу ім Нікалае Чаўшэску (тагачасны прэзідэнт Румыніі. — Аўт.) сабраў мітынг у сваю падтрымку, але ён зноў жа выліўся ў пратэсты. У выніку ўжо праз два дні рэжым быў скінуты, а Чаўшэску расстралялі.

Цяпер у Расеі назіраюцца некалькі працэсаў, здольных паўплываць на ланцуговую рэакцыю, якая можа прывесці да сацыяльнага выбуху: гэта і страйк кіроўцаў, гэта і апошнія падзеі ў Дагестане, Інгушэціі. Гэта значыць практычна кожная падзея ў Расеі можа выклікаць такую рэакцыю. Але адгадаць загадзя, якая з іх рэальна абурыць народ, практычна немагчыма.

- Няўжо ў Крамлі гэтага не бачаць, і іх гэта не хвалюе?

- Усё гэта вельмі хвалюе Крэмль. Але там таксама не могуць адгадаць, што можа паслужыць штуршком да сацыяльнага выбуху ў краіне. І гэта іх вельмі турбуе. Бо калі зноў параўнаць цяперашнюю Расею з Румыніяй часоў Чаўшэску, то там таксама была наймагутнейшая і адная з самых жорсткіх спецслужбаў. Тым не менш гэта не дапамагло, і ў Румыніі такі здарыўся спантанны сацыяльны выбух. З якога-небудзь глупства тое ж самае можа пачацца і ў Расеі.

— Ці будзе Крэмль рабіць якія-небудзь крокі, каб не дапусціць такога развіцця падзей, ці гэта ўжо незваротны працэс?

— Гэта іх галоўны клопат. Таму Крэмль цяпер робіць усе магчымыя намаганні, каб гэтага не дапусціць, альбо каб працэс быў хоць бы кантраляваным. Але не ўсё ж залежыць ад іх. Нешта яны, вядома ж, актыўна робяць, да прыкладу, пастаянна павялічваюць колькасць спецслужбаў і сілавых устаноў. Такім чынам яны спрабуюць абараняцца.

Але разам з тым Крэмль такімі дзеяннямі стварае і дадатковыя правакацыйныя чыннікі. Да прыкладу, заўтра якое-небудзь няўдалае здушэнне пратэстаў прывядзе да сур'ёзных наступстваў, што толькі пагоршыць працэс. І гэта можа адбыцца ў кожны момант.

- Нядаўна з'явілася інфармацыя, што выбухі ў Магнітагорску былі спланаваным тэрактам. У сувязі з гэтым узнікае пытанне: ці не з'яўляюцца гэтыя тэракты справай рук расейскіх спецслужбаў, як гэта было ў Маскве перад пачаткам Другой чачэнскай кампаніі?

- Цалкам можа быць. Бо адзін раз гэта ўжо дало патрэбны і вельмі моцны вынік. Тады, у 1999 годзе, рэйтынг у Пуціна быў нулявы, яго яшчэ трэба было стварыць. І пасля таго, што здарылася ў Маскве гэта спрацавала: Пуцін тады сабраў практычна 65% галасоў. Вынік быў вельмі моцным. Таму, я думаю, што адмаўляцца ад праверанай методыкі ў Крамлі не будуць, тым больш што гэта працуе. Цалкам магчыма, што тую ж тэхналогію выкарыстоўвалі і ў Магнітагорску, каб паправіць пахіснуты рэйтынг Пуціна.

- Ці можа тое, што здарылася ў Магнітагорску быць прэлюдыяй да новай вайсковай агрэсіі Крамля, як гэта было ў Чачэніі пасля выбухаў Маскве?

- Я не думаю, што гэта прэлюдыя. Хутчэй за ўсё, гэта самастойная аперацыя. Хоць мінулым разам гэта сапраўды стала пачаткам Другой чачэнскай вайны. Таму Крэмль цалкам можа наважыцца на вайсковыя дзеянні. Гэта не супярэчыць тым задумам, якія былі ўкладзеныя ў тое, што здарылася ў 1999 годзе. Аднак я не бяруся сцвярджаць, што гэта сапраўды будзе так.

— Ні для каго не сакрэт, што стасункі паміж Украінай і Расеяй апошнім часам сталі даволі нацягнутымі, у тым ліку праз вайну на Данбасе. Ці пойдзе Крэмль на іх пагаршэнне, актываваўшы баявыя дзеянні на ўсходзе Украіны?

- На шчасце, цяпер у Крамля ўжо і сіл, і магчымасцяў менш, чым было раней. Ды і санкцыі, трэба прызнаць, далі патрэбны, так бы мовіць «аздараўленчы» і станоўчы эфект. Таму цяпер Крэмль стаў значна больш асцярожны ў сваіх дзеяннях. Сапраўды, што можа адбыцца там? Ды ўсё што хочаце: да прыкладу зменіцца настрой. Таму з упэўненасцю сказаць, што будзе ці не будзе, нельга.

Акрамя таго, тут ёсць яшчэ адзін момант: не ўсё залежыць ад Пуціна. Бо, даўшы права спецслужбам, ён тым самым уціскае ўласную ўладу. У пэўным сэнсе ён цяпер залежны ад спецслужбаў, а яны могуць дзейнічаць дастаткова аўтаномна. Гэта значыць, што цяпер у іх залежнасць узаемная: спецслужбы залежаць ад Пуціна, а ён у значнай ступені залежыць ад іх. Добры прыклад гэтаму - інцыдэнт у Керчанскай пратоцы з украінскімі вайсковымі караблямі (25 лістапада 2018 года расейскія вайскоўцы і ФСБ захапілі ўкраінскія катары «Бярдзянск» і «Нікапаль», а таксама буксір «Яны Капу». — Аўт.). Зразумела, што Крэмль спрабаваў кіраваць гэтым працэсам. Але ў той жа час былі і досыць актыўныя аўтаномныя, самастойныя дзеянні, якія не вельмі і кантраляваліся Крамлём. Гэта паказвае нелінейнасць сувязі Пуціна і спецслужбаў: калі яны (спецслужбы. — Аўт.) хацелі, то адпрацоўвалі загады дастаткова дакладна, але былі і моманты, калі рабіліся дзеянні без загаду Крамля.

- У такім выпадку ўзнікае пытанне, ці пойдзе Пуцін на эскалацыю канфлікту на Данбасе, каб прывесці да ўлады на прэзідэнцкіх выбарах выгаднага яму кандыдата?

- Думаю, што наўрад ці. Бо актывізацыя баявых дзеянняў на Данбасе не гарантуе таго, што да ўлады ва Украіне прыйдзе той, хто патрэбны Крамлю. Гэта даволі выпадковы працэс, бо рэакцыя грамадства і іншых палітыкаў можа пайсці ў іншы бок і не прывесці да ўлады патрэбнага кандыдата. Калі пачынаюць дзейнічаць выпадковыя чыннікі, узнікае вельмі высокая ступень нявызначанасці, якая можа прывесці да нечаканых, а часам і непажаданых вынікаў.

- Вы сказалі, што санкцыі зрабілі сваё «аздараўленчае» дзеянне. Наколькі рэальна, што ім удалося загнаць Крэмль у кут?

- Вельмі рэальна. Санкцыі вельмі эфектыўныя і ствараюць велізарныя праблемы для Пуціна. Нафтавых даходаў цяпер не дастаткова для таго, каб Крэмль выжываў. Становіцца зразумелым, што яны (санкцыі — аўт.) робяць сваё неабходнае і моцнае ўздзеянне.

— А ці адбіліся яны на простых расейцах?

- Вядома, адбіліся. Бо кошты каласальныя, і гэта ўсе адчуваюць. Людзі кожны дзень, заходзячы ў краму, бачаць і адчуваюць гэтыя негатыўныя змены, якія з'явіліся з увядзеннем санкцый супраць Расеі. І, наколькі я разумею, задавальнення ад гэтага не адчуваюць.

Акрамя таго, ужо цяпер пачалі адчувацца санкцыі, якія яшчэ толькі могуць узнікнуць. Яны ўжо адпрацоўваюцца рынкам і негатыўна адбіваюцца, у тым ліку і на заходніх прадпрымальніках, якія працуюць з расейскімі кампаніямі. Пра гэта мне паведамлялі многія. Так, адзін з маіх знаёмых распавядаў, што брытанцу, які працуе з расейскай кампаніяй, банк спыніў крэдытную лінію, пабаяўшыся будучых санкцый. І такіх прыкладаў шмат.