29 сакавiка 2024, Пятніца, 12:14
Падтрымайце
сайт
Сім сім,
Хартыя 97!
Рубрыкі

The Economist: Рэжым у Судане трапіў у аблогу хлебнага бунту

The Economist: Рэжым у Судане трапіў у аблогу хлебнага бунту
ФОТА: AMNESTY INTERNAIONAL

Пратэсты, якія пачаліся як хлебныя бунты, цяпер пагражаюць кіраўніку.

Сотню чалавек ці нават больш дастаўлялі кожны гадзіну. Неўзабаве пастарунак у паўночнай частцы сталіцы Судана Хартума быў настолькі перапоўнены, што затрыманых вывелі на лужок. Атыф, актывіст, якога забралі блізу поўдня 31 снежня, кажа, што ў той дзень арыштавалі не менш за тысячу чалавек. Многія былі збітыя; у другіх агалілі валасы, піша часопіс The Economist (пераклад - «Зеркало недели») у артыкуле «Усе мы – Дарфур».

Аўтар распавядае, што Атыф з'яўляецца адным з дзясяткаў тысяч суданцаў, якія выйшлі на вуліцы ў апошнія тыдні. Тое, што пачалося як бунт праз кошт хлеба ва ўсходнім горадзе Атбары 19 снежня, ахапіла ўсю краіну. Паводле некаторых ацэнак, прынамсі 40 чалавек былі забітыя сіламі бяспекі падчас амаль 400 акцый пратэсту. Урад заяўляе, што затрымаў не менш за 800 чалавек (рэальная лічба, безумоўна, нашмат вышэйшая). Аднак гэта мала што зрабіла, каб заглушыць тое, што цяпер з'яўляецца агульнанацыянальным паўстаннем супраць праўлення Амара аль-Башыра і ягонай 30-гадовай клептакратыі.

Насенне цяперашняга крызісу было пасеянае ў канцы 2017 года, калі ўрад абвясціў аб планах спыніць субсідыі на пшаніцу. Мэта палягала ў тым, каб уключыць прагноз дэфіцыту бюджэту, які сёлета дасягне амаль 5% ВУП. Калі год таму кошт хлеба падвоіўся, што выклікала пратэсты, урад паспрабаваў павярнуць назад і зноў увёў частку субсідый. Але эканоміка, якая ўжо мае цяжкасці пасля аддзялення Паўднёвага Судана, які ў 2011 годзе забраў сабе 75% нафтавых запасаў Судана, пацярпела крах. У 2018 годзе яна скарацілася прыкладна на 2,3%. Не маючы магчымасці аплаціць свае рахункі, урад надрукаваў грошы. Інфляцыя, якая складае блізу 70%, цяпер з'яўляецца другой па велічыні ў свеце пасля Венесуэлы.

Звычайныя суданцы сутыкаюцца з недахопам хлеба, паліва і асноўных лекаў. «Вы стаіце ў чарзе ў банку ў чаканні грошай, якія наўрад ці дапамогуць вам што-небудзь набыць», - кажа Абузар Асман, 28-гадовы фатограф, які быў арыштаваны ў мінулым месяцы. «Цяпер мы праводзім сваё жыццё ў чэргах».

Заклікі да змены рэжыму паўсюль. Раённыя аддзяленні партыі нацыянальнага кангрэса Башыра спалілі. 6 студзеня пратэстоўцы прайшлі ў прэзідэнцкі палац, каб падаць прашэнне аб адстаўцы Башыра. Прэзідэнт, які прыйшоў да ўлады ў выніку перавароту ў 1989 годзе, а затым перамог на некаторых сумнеўных выбарах, плануе балатавацца на новы тэрмін у 2020 годзе. Прынамсі, восем партый выйшлі з кіроўнай кааліцыі.

Можа ён працягнуць праўленне? Башыр - не пачатковец у закалотах. Ягоны рэжым змагаўся з паўстанцамі і чыніў генацыд супраць грамадзянскага насельніцтва на поўдні і ў рэгіёне Дарфур. Ён перажыў шмат пратэстаў раней. Усё ж апошнія, здаецца, раз’юшылі рэжым. Башыр паабяцаў спыніць скарачэнне субсідый і павялічыць дзяржаўныя выдаткі на 39%, часткова праз павышэнне заробкаў дзяржаўным службоўцам. Ён назваў пратэстоўцаў «здраднікамі, агентамі і дыверсантамі». Урад абвінаваціў мяцежнікаў з Дарфура ў змове з Ізраілем для дэстабілізацыі краіны. З канца снежня больш за 50 дарфурскіх студэнтаў былі арыштаваныя і затрыманыя.

Ягоная тактыка абвінавачвання мяцежнікаў у Дарфуры не ўвянчалася вялікім поспехам. Пратэстоўцы з традыцыйнага бастыёна рэжыму ў Хартуме і на поўначы скандавалі «мы ўсе - Дарфур» падчас маршу. І хоць паліцыя страляла і арыштоўвала людзей, дэманстрацыі практычна не слабелі. Ва ўсякім выпадку, яны, здаецца, становяцца лепш арганізаванымі. Рух пратэсту цяпер у асноўным узначальваецца суданскай асацыяцыяй прафесіяналаў, кааліцыяй прафсаюзаў, у тым ліку, прадстаўнікоў лекараў, адвакатаў і журналістаў.

Некаторыя параўноўвалі пратэсты з папярэднімі паўстаннямі Судана супраць вайсковых дыктатур у 1964 і 1985 гадах. Тады і прадстаўнікі сярэдняга класа таксама дапамаглі ператварыць асобныя беспарадкі ў шырокі рух за палітычныя перамены. Абодва папярэднікі Башыра адышлі ў бок, як толькі стала зразумела, што войска падтрымлівае пратэстоўцаў. Але Башыра, магчыма будзе больш складана зрынуць. «Войска належыць яму 29 гадоў», - адзначае Алекс дэ Ваал з Універсітэта Тафтс. Ён умее маніпуляваць фракцыямі. Старэйшыя афіцэры таксама могуць баяцца судовага пераследу за ваенныя злачынствы ў Дарфуры, калі Башыр сыдзе. І ў яго ёсць грознае шпіёнскае агенцтва, якое пакуль застаецца лаяльным.

Нягледзячы на гэта, у яго сканчаюцца варыянты. У апошнія гады Судан адышоў ад Ірана, старога хаўрусніка, і зблізіўся з Саудаўскай Арабіяй і Аб'яднанымі Арабскімі Эміратамі. Іх фінансавая шчодрасць дапамагла замаскаваць эканамічныя праблемы Судана. Але ніводзін з іх не схільны дапамагаць рэжыму, магчыма, таму, што Башыр з'яўляецца няслушным хаўруснікам. Абражаны і самотны, Башыр сутыкаецца з пратэстоўцамі, якія прадаўжаюць вяртацца на вуліцы, нягледзячы на слезацечны газ і кулі. «Народны гнеў бясконцы», - кажа рэжысёр Браха Снупі. «Мы не ведаем, што будзе далей».

Напісаць каментар

Таксама сачыце за акаўнтамі Charter97.org у сацыяльных сетках