Лукашэнка пралічыўся са сваімі «інавацыямі»

Становіцца ўсё больш відавочна, што і гэты шлях - тупіковы.

У мінулую пятніцу Камітэт дзяржаўнага кантролю абвясціў Вынікі інавацыйнага развіцця Магілёўскай вобласці. Як высветлілася, за апошнія 10 гадоў у рэгіёне не створана ніводнай інавацыйнай вытворчасці. А рэалізацыя шэрагу праектаў для выпуску інавацыйнай прадукцыі, мякка кажучы, пакідае жадаць лепшага. Было вельмі цікава пачытаць пра гэта, піша Сяргей Сацук у артыкуле на сайце «Ежедневник».

Рэч нават не ў тым, што названую прадукцыю складана назваць інавацыйнай і не ў тым, што ўсё ў нас па-ранейшаму робіцца праз пень калоду. Здзіўляе сам падыход дзяржавы да развіцця інавацый.

Напрыклад, КДК паведаміў, што на ААТ «Белшына» не забяспечаны выхад на праектную магутнасць вытворчасці шын з пасадачным дыяметрам 57 і 63 цалі. Інавацыйная вытворчасць павінна была запрацаваць ва ўсю моц яшчэ ў 2017 годзе, але не працуе дагэтуль. У Быхаўскім ААТ «Фарэлевая гаспадарка «Лохва» так і не пачаты выпуск астуджанай рыбы ў парніковай плёнцы ў мадыфікаваным газавым асяроддзі - затрымка ўжо на год.

Не паленаваўся і спецыяльна вывучыў пытанне. Мадыфікаваны газавы асяродак для павелічэння тэрміну захоўвання прадуктаў пачаў выкарыстоўвацца яшчэ ў 30-х гадах мінулага стагоддзя, калі ў марскіх трэйлерах спецыяльна нагнятаўся этылен для павелічэння тэрміну захоўвання гародніны і садавіны. А сістэма ўпакоўкі з мадыфікаванай атмасферай пачала шырока выкарыстоўвацца ў свеце яшчэ ў 2001 годзе. Сёння такія сістэмы ёсць нават у гіпермаркетах. Так, сістэма стала ўдасканальваецца, але гэта даўно ўжо не інавацыя. Ну хіба толькі для нас, калі яе ўключаюць у праграму інавацыйнага развіцця вобласці. І нават гэтую ўпакоўку мы не можам укараніць. Хоць, здавалася б, куды прасцей: купіў абсталяванне, паставіў, навучыў персанал і пачынай працаваць. Звычайная мадэрнізацыя вытворчасці і не больш таго.

З інавацыямі на ААТ «Белшына» аналагічная сітуацыя. Вялікія габарытныя шыны з пасадачным дыяметрам да 63 цаляў - інавацыі хіба толькі для Беларусі, бо ў свеце яны выпускаюцца даволі даўно. Напрыклад, амерыканскі Titan пачаў вырабляць іх яшчэ ў 2008 годзе. Вось і да нас тэхналогіі дайшлі. Пры гэтым, вытворчасць гэтых шын на беларускім прадпрыемстве была задуманая не толькі для таго, каб абуваць у БелАЗы, але таксама самазвалы Komatsu і Caterpiller. Але самае смешнае тое, што за два тыдні да апублікавання звестак аўдыту КДК, ААТ «Белшыну» наведаў старшыня Дзяржаўнага камітэта навукі і тэхналогій Аляксандр Шумілін - галоўны чалавек у інавацыях у Беларусі. Ацэнкі рэалізацыі праекта і яго перспектывы - толькі станоўчыя. І ні слова пра тое, што шыны павінны былі выйсці на сусветны рынак яшчэ ў 2017 годзе.

Гэтыя два прыклады зусім не нейкія выключэнні. Такія «інавацыі», з такімі ж поспехамі ў Беларусі ўкараняюцца паўсюдна. ААТ «ПМК-83 Водбуд» з інавацыйнага фонду выдалі 638,7 тысяч рублёў на арганізацыю «інавацыйнай» вытворчасці цеплаізаляцыйных і сценавых вырабаў на аснове ўспененага вадкага шкла. Вытворчасць не атрымалася, а прадпрыемства знаходзіцца ў працэдуры ліквідацыі. Зрэшты, што чакаць ад ДКНТ, калі тут за інавацыйнае разглядаюць стварэнне вытворчасці аўтамабільных люстэркаў ,якія (вось цуд!) паварочваюцца ў двух плоскасцях і кіруюцца з кабіны кіроўцы. Фактычна, у Беларусі да інавацый залічваюць усё, што раней не выраблялася ў краіне. Пад вызначэнне інавацый жа пасуе... Вось так і атрымліваецца пісаць прыгожыя справаздачы аб інавацыйным развіцці краіны. На справе ж усё вельмі і вельмі дрэнна - мы гуляем у даганялкі з усім астатнім інавацыйным светам, не бегаючы нават, а проста поўзаючы на каленях.

Як любяць казаць экспэрты ў галіне інавацый, сучасны свет патрабуе вельмі хуткай распрацоўкі і ўкаранення інавацый. У адваротным выпадку краіна або кампанія (гледзячы ў якім ракурсе разглядаць пытанне) асуджаная на гібенне. Напрыклад, планшэт прайшоў ад ідэі да вытворчасці ўсяго за 3 гады. А ў Беларусі за тры гады выпуск шын не могуць пачаць і ўпакоўку рыбы наладзіць. Чаму так адбываецца? Адной прычыны, вядома быць не можа. Тут праблему трэба развязваць у комплексе. Але пра адзін момант усё ж хочацца сказаць.

Ва ўсім свеце інавацыі - гэта жыццёва неабходны інструмент для выжывання кампаній ва ўсё больш узмоцненай канкурэнтнай барацьбе. Дзяржава таксама зацікаўленая ў канкурэнтаздольных кампаніях, таму ўсяляк падтрымлівае інавацыйныя ініцыятывы бізнэсу. Прычым, падтрымка гэтая выяўляецца не столькі ў фінансаванні рознага кшталту інавацый, колькі ў агульнай арганізацыі ўсяго працэсу. Бо свет сёння перанасычаны грашыма, і гэтую плынь проста трэба накіраваць у правільнае рэчышча.

У ідэале дзяржава павінна вызначаць прыярытэтныя кірункі развіцця інавацый, выяўляць перспектыўныя нішы, ліквідаваць розныя ўразлівасці. Бо куды важней разумець, што перашкаджае інавацыям і выкарыстоўваць своечасовыя захады, чым размяркоўваць бюджэтныя сродкі, брак якіх сёння актуальны нават для ЗША.

Праблема Беларусі ў тым, што паміж дзяржаўнымі прадпрыемствамі няма рэальнага канкурэнтнага асяроддзя, якое б прымушала распрацоўваць і ўкараняць інавацыі. Лішніх інвестыцыйных сродкаў таксама няма, але гэта ўжо асобная тэма.

Затое ў Беларусі ёсць цэлы Дзяржаўны камітэт навукі і тэхналогій, які размяркоўвае грошы на інавацыі. Ёсць міністэрскія інавацыйныя фонды, куды прадпрыемствы павінны рабіць адлічэнні. Іншымі словамі, інавацыі ў Беларусі ідуць не знізу, ад кампаній, а зверху, ад дзяржавы. Каштоўнасць той ці іншай інавацыі, яе перспектыўнасць, вызначаюцца не спецыялістамі ў той ці іншай вобласці, не інвестарамі, а чыноўнікамі, якім галоўнае асвоіць выдадзеныя сродкі. У выніку атрымліваецца, што інавацыі ў Беларусі - гэта не інструмент для тэхналагічнага росту, а яшчэ адзін спосаб атрымання дзяржаўнай падтрымкі. Выключэнні, вядома ж ёсць, але іх занадта мала, каб неяк уплываць на агульную сітуацыю. Вось так і атрымліваецца, што кітайскі Huawei тэхналогію 5G укараняе, якая зменіць свет, а мы да ўпакоўкі рыбы паводле тэхналогіі МАР (Modified Atmosphere Packaging) ледзь дапаўзлі.